1Onumenten Lommel : openingsritueel

Op 1 november 2022 werd in het dennenbosje op de begraafplaats in Lommel een Onument ingehuldigd. Het Onument is een plek in de natuur. Een plek van verbinding, samenhorigheid en troost, gebouwd naar aanleiding van Covid-gerelateeerde overlijdens.

De opdracht was: een gepast ritueel ontwerpen dat meteen de lokale gemeenschap betrekt en de toon zet voor wat het Onument verder kan betekenen. Mijn bijdrage: een concept aanreiken dat verder door lokale kunstenaars en anderen werd uitgewerkt en het proces ondersteunen. Het wiel van de vier seizoenen of vier windrichtingen was de rode draad, waarlangs plaatselijke dansers, muzikanten en woordkunstenaars een verhaal weefden dat de toeschouwers letterlijk meenam doorheen het kerkhof naar het nieuwe Onument.

Als we naar het leven kijken door de bril van de natuur, als een nooit eindigende cyclus, helpt ons dat om de dood anders te ervaren. Ook dan is er pijn, afscheid, verlies. Maar we ervaren ook troost en hoop. We zijn deel van een groter geheel waarin alles voortdurend verandert. Waarin telkens weer ruimte kan ontstaan. Waar uit de leegte en de stilte weer nieuw leven kan groeien.

Curando - heling in een team en vorming

Woonzorggroep Curando wenste met rituelen te werken op drie lagen: heling, Christelijke identiteit en leiderschap.

In een eerste fase ging de focus naar een concrete teamvraag, waar onderhuidse spanningen al enkele keren tot een crisis hadden geleid. De concrete vraag ging over communicatie in de onderlinge relaties en met de leidinggevende.

Een zorgteam gaf aan dat de communicatie blokkeerde. In gesprekken kwamen de diepere kwetsuren en hun ontstaansgeschiedenis naar voor. Een introductieworkshop verbindende communicatie bood handvaten voor het communiceren. Daarop volgde een interne co-creatie-oefening om het ritueel, waarin heling centraal zou staan, voor te bereiden.

Op een mooie dag in januari - toen net een nieuwe leidinggevende gestart was - kwamen de teamleden samen voor het verwerkingsritueel. Samen doorvoelden ze de pijn en steunden elkaar daarin. Om dan terug de kracht te voelen van het team en om er hun plek weer in te nemen. In gelijkwaardigheid. Maria van de Zeven Weeën, patrones van de organisatie, was aanwezig in het beeld van weeën, golven van pijn die telkens even doorvoeld en losgelaten werden.

Het proces en ritueel zorgden ervoor dat de cyclus van spanningen werd doorbroken, de nieuwe leidinggevende haar plek kon innemen en de teamleden weer in een sfeer van vertrouwen en veiligheid kunnen samenwerken.

Fase twee was een interne opleidingsdag over het hedendaags toepassen van rituelen in de organisatie aan het team pastoraal.

  “De samenwerking met Lies en haar collega’s was integer en professioneel, vertrekkende vanuit een authentieke begeestering die ruimte, tijd en taal creëerde voor een helend ritueel met aandacht voor diversiteit en respect voor ieders uniciteit.”

Wim Vandewiele, stafmedewerker pastoraat en ethiek

Herdenkingsrituelen na Covid 

Voor wie tijdens de corona periode afscheid moest nemen van een geliefde waren de gevolgen van de pandemie bijzonder zwaar. Het afscheid gebeurde immers in erg moeilijke, bevreemdende en beperkende omstandigheden. Dat laat sporen na. Ik mocht enkele zwaar getroffen gemeenten begeleiden bij het opzetten van een gepast herdenkingsritueel. Dit was niet alleen betekenisvol voor de mensen die direct getroffen werden door verlies , maar ook voor de rest van de gemeenschap.

De stad Sint-Truiden orgeaniseerde een publieke herdenkingsceremonie, die via de regionale TV live door alle Limburgers gevolgd kon worden. De communicatiedienst had al een mooie basis gelegd voor het event. De begeleiding bestond in het toevoegen van de rituele, ceremoniële focus in de opbouw van programma en teksten.. We kozen we voor het vergeet-me-nietje als blijvend symbool van de herdenking.

In de gemeente Alken kreeg de herdenking vorm in drie troostplekken. Ook Alken koos voor een bloem als symbool: de gele paardenbloem staat voor de zon, het volle leven dat altijd blijft doorgaan; de witte bol voor de maan, het afscheid, het verdriet én de hoop.